Vào những ngày đầu xuân năm mới, đến Yên Lập cũng có thể nghe được những câu hát ví đu của bà con đồng bào dân tộc Mường. Đây là nét đẹp văn hóa mang nhiều ý nghĩa với người Mường, được truyền lại từ đời này qua đời khác, được những người con Mường bảo tồn và phát huy.
Theo các cụ cao niên kể lại rằng ngày xưa những câu hát ví đu theo đồng bào người Mường đi làm nương làm rẫy để nam nữ hát đối đáp giao duyên trong những ngày lễ hội là nhịp cầu nối cho trai gái tìm hiểu yêu nhau. Cũng không biết có từ bao giờ chỉ biết rằng hát ví đu được các Cụ cao niên trong làng truyền lại cho thế hệ con cháu đến hôm nay. Tiếng hát theo chân đồng bào lên nương rẫy, ra bờ suối, bìa rừng, người ở đồi bên này dùng tiếng hát để gọi người bên kia đồi. Không những vậy, điệu hát ví, còn trở thành lời tâm tình hò hẹn để trai gái đối đáp giao duyên. Ông Đinh Tiến Nho, xã Xuân An một trong những người gắn bó với điệu ví đu gần 40 năm nay chia sẻ: “Điệu hát ví đu của dân tộc Mường chúng tôi thường tổ chức vào những ngày lễ, ngày xuân, hoặc những buổi chúng tôi tụ họp, hát cho nhau nghe. Ý nghĩa của hát ví là để chúng tôi chúc tụng nhau trong ngày xuân cho sức khỏe dồi dào, mùa màng bội thu, con cháu luôn an khang, thịnh vượng trong một năm mới, là những tình cảm tế nhị giao duyên nam nữ …””
Khu Phú Thịnh xã Lương Sơn, tàixỉu online dựng cây đu từ trước tết nguyên đán để phục vụ cho nhân dân hát ví đu vào dịp đầu xuân
Ngày 17/2/2024 Khu Phú Thịnh xã Lương Sơn tổ chức giao lưu, thi hát ví đu giữa các nghệ nhân hát ví đu trong huyện được đông đảo nhân dân đến tham gia và cổ vũ.
Còn người hát ví không chỉ có giọng hay mà còn phải thuộc nhiều ca dao, tục ngữ, am hiểu văn hóa đời sống thì mới có thể ứng đối nhanh nhạy bằng những câu hát ngọt ngào ẩn chứa nhiều ý tứ sâu xa. Hát ví được chia làm ba thể loại: Ví cổ hát bằng tiếng Mường cổ, ví kim hát bằng tiếng Việt, còn ví cải biên dựa trên những làn điệu đã có người hát sáng tác lời mới cho phù hợp với điều kiện sinh hoạt, giao lưu. Đối với đồng bào Mường, ca từ mộc mạc, giai điệu dễ nhớ của điệu hát ví, đã không thể thiếu trong đời sống hàng ngày. Hát ví đu gắn liền với cây đu một phong tục có từ lâu đời của người Mường. Trong những năm gần đây vào mỗi dịp tế cổ truyền của dân tộc, một số địa phương khu dân cư đã khôi phục và dựng cây đu để bà con đến đây vui chơi hát giao duyên trong những ngày đầu xuân mới. Ông Nguyễn Đức Tài, xã Lương Sơn tàixỉu online là một trong những người được trực tiếp làm cây đu vào mỗi dịp tết chia sẻ: “Tôi được trực tiếp cùng với bà con trong khu làm cây đu được ngồi dưới gốc đạp cây lăn thôi mà cũng thấy vui lắm, thêm yêu điệu hát ví đu của dân tộc mình” Là người con của dân tộc Mường với tình yêu đam mê với hát ví đu bà Đinh Thị Thông ở xã Minh Hoà cả đời luôn trăn trở làm sao gìn giữ được điệu ví đu nhằm trao truyền cho những người cùng say mê với điệu ví đu này, bà chia sẻ: ” Vào mỗi dịp mùa xuân, hội hè ở đâu có hát ví là chúng tôi là tổ chức đến để có thể tham gia, giao lưu hát ví. Hát ví mỗi địa phương có điệu ví khác nhau và mỗi khi chúng tôi đến giao lưu sẽ trao đổi học thêm được các điệu hát mới”
Để bảo tồn điệu hát ví đu, tàixỉu online đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về các giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số đặc biệt là dân tộc Mường; khuyến khích nghệ nhân, người am hiểu sưu tầm, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc Mường, trong đó có gìn giữ hát Ví đu; vận động các nghệ nhân còn biết hát Ví tích cực tham gia giao lưu văn hóa văn nghệ trong các ngày lễ, tết đồng thời phát động nhân dân tham gia biểu diễn các tiết mục hát Ví trong các chương trình giao lưu văn nghệ. Tạo mọi điều kiện để các địa phương thành lập những Câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ cơ sở lồng ghép việc truyền dạy điệu hát Ví. Từ đó góp phần khơi dậy cho thế hệ trẻ lòng tự hào dân tộc, sự tìm tòi và say mê đối với làn điệu hát Ví đu của người Mường.
Hồng Vân ( Trung tâm VH,TT,DL&TT tàixỉu online )